دنیای خوب زندگی

هرآنچه که درباره روستای ارجق, این دیرینه کهن..

بسیاری ازچهره های جوان روستابا وقایع تاریخی واجتماعی سرزمین آباء واجدادشان آشنایی کافی ندارند و این برای نسلی که سازندگان آینده کشور و معماران فردای سرزمینی که خود یا نیاکان شان دران آب وخاک نشو ونما یافته اند زیبنده و شایسته نمی باشد ، به همین  سبب پرداختن به مقوله های فرهنگی وبحث و فحص درزمینه مردم شناسی وتبین مسایل  انسانی زادگاه عزیزمان روستای ارجق دراین برهه ازایام بسیارضروری به نظرمیرسد ، چرا که قشرجوان باید با مفاخر و نخبگان وچهره های برجسته نیکان خود آشنا شده و با الگو برداری ازروش و منش نیکمردانی که عمری رادر کوی نیکنامی گذرانده اند ، بدور از هرگونه لغزش ها محکم واستوار گام بردارند و باترویج خصایص نیکو و پسندیده پیشینیان فرهنگ نوع دوستی وگذشت و فداکاری و حس وطن پرستی واخلاق مدا ری و بطور کلی پایبندی به اصالت خود را که الفبای آن مهرورزی وتعلق خاطر به سرزمین های اجدادی است ، درنسل  های آینده بسط وگسترش دهند،

برای شروع وآغاز این حرکت خطیر برخود فرض و واجب میدانم که از میان بیست طایف ای که امروزه شالوده و شاکله اصلی روستای ارجق راتشکیل  میدهند افرادی را باتوجه به شاخصه هاوخصوصیات فردی واستعدادهای فطری آنها که به سبب برخورداری از ویژگیهای خاص جایگاه رفیعی را در بین آحاد مردم احراز نموده اند به عنوان مفاخر و یا چهره های شاخص معرفی نمایم به عبارت دیگر از کسانی که به نحوی از انحا در میان اهالی به خوشنامی و حسن  شهرت اشتهار یافته اند و یا در عمران و ابادی کهن دیارمان به طریقی منشا آثار خیر بوده اند ذکر خیری نموده و بدین ترتیب بتوانم به سرزمین پدر و مادریم روستای زیبای ارجق که به وجب به وجب خاک پاک آن عاشقانه عشق میورزم ادای دین کنم .

گفتنی است اکثریت قریب باتفاق اهالی محترم ارجق انسان های شریف وفهیم میباشند و جاداشت افرادبسیاری درزمره نیکان و در عداد خوبان قرار بگیرند و مشمول ذکر جمیل بشوند اماچه کنم که در این فرصت محدود و امکانات اندک ذکر اسامی  همه این عزیزان   میسر و مقدور نمی باشد ،  حتی به دو دلیل از ذکر اسامی بستگان طراز اول  خودم صرف نظرنمودم：نخست  آنکه از شائبه خودستایی دور باشم و مشمول برچسب خودشیفتگی(نارسیسیم) نباشم دوم آنکه ：عطر آنست که خود ببوید نه آنکه عطار بگوید .

میتوانم براحتی از صفات نیکوی دیگران تمجید نمایم اما تعریف ازخود وتبارم امریست دشوا ر و مذموم ، به هر روی اگر کسی را که شایسته معرفی به نسل جوان بود و من بذهنم نرسیده امیدوارم که عزیزان این قصور حقیر را به بزرگواری خودببخشند

مفاخر ونخبگان روستای ارجق

_ملامؤمن ملقب به مومن شاه روحانی نامدار و متنفذ و صاحب خدم وحشم وبرجسته ترین  چهره
طایفه ملاکریم لی که بنوبه خود اعجوبه ای بوده است، مردی مقتدر و درعین حال باهوش و زیرک در راه منافع عمومی   هرگونه خطری  را باجان دل پذیرا بوده ماجراهای شنیده بسیاری داردکه بقول سعدی گر از هر نوبتی فصلی بگویم داستان آید .
برای نمونه به چند اقدام تاریخی این مرد بزرگ اشاره میکنم از جمله قضیه قسم خوردن وی به قران مجید با آن تدبیر زیرکانه که منجر به گسترش کیلو مترها وسعت خاک ارجق شده ، خلاصه ماجرا بدین قرارست که اهالی روستای علی اباد ادعا میکردند که تا ورودی روستای ارجق دقیقا تا محل فعلی استخر عمومی(گول) جز اراضی آنهاست کار به محکمه میکشد ، وظاهرا رای به نفع آنها صادر میشود ، ملا به حاکم وقت اردبیل اعتراض کرده ودر نتیجه هیاتی جهت رسیدگی  به محل اراضی مورد مناقشه اعزام میگردد ، از آنجاکه ملامومن  مردی هوشمند و مآل اندیش بوده وهمیشه علاج واقعه را قبل از وقوع میکرده کمااینکه این ویژگی را بعدها در مورد احضارش  بحضور رضا شاه بخاطر اتخاذ لقب مومن شاه خواهیم دید ،

دراینجانیز چون حدس میزده کاربه سوگند و تحلیف بکشد لذا برای اجتناب از شبهات موجود و مبری بودن از قسم دروغ اول مقداری از خاک روستای ارجق را درون چکمه اش میریزد به طوریکه کف پایش روی آن خاک قرار میگیرد سپس نزد هیات حل اختلاف رفته و اظهار میکند من به عنوان یک روحانی و شخص مورد وثوق میتوانم مرز واقعی اراضی دو روستا را برایتان نشان داده و به قائله خاتمه بدهم ، متعاقب این ادعا هیات مذکور را تامنتهی الیه نقطه جنوبی زمینهای ارجق که مرز امروزی ارجق با علی آباد را تشکیل میدهد میکشاند و در آنجاتوقف کرده میگویدتا اینجا متعلق به خاک ارجق  میباشد و این نقطه حد فاصل اراضی دو روستا را به عنوان مرز تشکیل میدهد ، مامور رسیدگی کننده به موضوع خطاب به ریش سفیدان علی آباد میگوید ادعای ایشان راقبول میکنید و آنهابه تصور اینکه اگر بگویند باید به قرآن قسم بخورد قطعا ملا مومن از این کار خودداری خواهد کرد ، لذا میگویند در صورتیکه به قرآن مبین قسم یاد کند که راست میگوید ادعای وی را می پذیریم ، ملا مومن که دقیقا مترصد همین لحظه بوده بلافاصله دست روی قرآن میگذارد و با صدای بلند میگوید.

به این قرآن قسم که من همین الان در روی خاک ارجق ایستاده ام و بدین ترتیب اراضی قابل توجهی را از خطر تملک و تصرف علی آبادیها رهایی میبخشد. دومین ماجراترفندی است که برای رهایی ازمجازات رضاشاه باهمکاری مریدانش بکاربرده,دربازدیدی که رضاشاه ازمنطقه اردبیل داشته بوی اطلاع میدهند که یک روحانی درمنطقه  مشکین گستاخی رابحدی رسانده که خودراشاه میخواند رضاشاه دستو رمیدهد سریع نامبرده بنارین قلعه اردبیل اعزام کنند,ملامیفهمد که ازاین مخمصه جان سالم بدر نخواهدبرد قبل ازعزیمت عده ای از بستگان ومریدان خودرامخفیانه میخواندوبه انهامیگویدبدنبال من به نارین قلعه اردبیل بیایید وکنار دیوارقلعه تجمع بکنید هروقت بادست بسمت شما اشاره کردم شروع کنید باصدای بلند به عرعرکردن  هرچه انها میگویند برای چه اینکاررابایدانجام بدهیم میگویدحکمتی  دراینکارشما هست که بعدا خواهید فهمید,روزمحاکمه فرامیرس درضاشاه به وی میگوید درست است که در منطقه بتو مومن شاه میگویند؟!جواب میدهد بله,!ولی اجازه بدهیدتوضیحی بشرف عرضتان برسانم حضرتعالی هم  شاه هستید بنده حقیرهم شاه هستم بااین  تفاوت که شماشاه انسانها هستید ومن شاه حیوان ها رضاشاه میگویدباید ثابت کنی که راست میگویی وگرنه همین الان میدم تیربارانت کنند..

میگویدقربان ازپنجره بپای دیوارقلعه نظاره فرماییددرهمین لحظه بادست بمریدان علامت میدهد وانهاطبق قرارقبلی شروع میکنند به در اوردن صدای الاغ وعر عر کردن شاه میخنددوفرمان ازادی وی را صادر میکند..سومین ماجرامربوط است بسرقت گله گاوهای ملامومن که چون به او خبر میرسد سارقان گله راازچراگاه بسرقت بردند بی انکه بکسی اطلاع بدهد تفنگش رابرداشته سواراسب اش شده بدنبال سارقان  چهارنعل میتازد کناررودخانه قره سو بانها میرسد وفرمان ایست میدهد سردسته دزدان نگاه تحقیر امیزه به اوکرده بزعم خود فکرمیکندبایک اخوند پیزوری طرف است ازروی تمسخرخم میشود ودستش رامیگذاردبه وسط باسن اش وبا ریشخند میگوید ملاملا گلوله ات رابزن به اینجایم ملاهم کم نیاورده درست میزند بهدف گلوله ازجای حساس اش وارد شده وازدهانش خارج میشودووقتی ارجقیها بدنبالش میروند مببینند گله راانداخته جلو و به سمت روستاپیروزمندانه برمیگردد  .

۲-حاج الله وردی جد اعلای طایفه خودی لی که امروزه بازماندگان آنهارا بنام سبیلی وعظیمی وخلیلی هامیشناسیم,این مردبزرگوارهمواره دستی توانا درامورخیرداشته ودر خانه اش بروی ضعفاونیازمندان بازبوده
درساختن مسجدقدیمی ارجق همت والایی بخرج داده همچنین پل روستای سامیان بروی رودخانه قرسودرمسیرجاده اردبیل ومشگین  باهزینه شخصی ایشان احداث گردیده است. و در سالهای مشهور به  قحطی مساعدت های  شایانی به مردم قحطی زده نموده است.

۳-حاج  شیخ مکاییل معروف به حاجی آخوند ازاعاظم علمای منطقه که در علوم شرعیه دست توانایی داشته و درزهد وتقوادر بین اهالی  زبانزدخاص وعام بوده است گویا تالیفاتی در فقه و اصول بصورت دست نوشته  داشته که امروز متاسفانه اثری از ان برجای نمانده است,

 ۴-حاج حسین نصیرزاده چهره شاخص طایفه قره داغلی ها که در عمران و آبادی روستای ارجق با  مشارکت مرحوم حاج احد مقبل پدر گرامی مرحوم حاج محبوب که اونیز بسان پدرشان انسانی شریف بود همت والایی بخرج داده اند که اولین گرمابه بهداشتی و اولین آسیاب مکانیزه از اقدامات مفید این دو بزرگوار در روستای ارجق می باشد.

۵-مرحوم خلیل احمدی که اهالی ده ایشان را بنام خلیل دایی میشناسند. ودر حقیقت در زمان خود از برجستگان طایفه گؤجلی بشمار می رفت.مردی بود بذله گو و طناز ودر عین حال صریح اللهجه پدر روانشاد غلامعلی احمدی که او نیز به نوبه خود مردی متدین و مؤدب بود. اگر از ماجراها و خاطرات این مرد شیرینکار سخن بگویم خود کتاب مفصلی  خواهد بود.

۶-حاج یدالله فرج زاده که در ترویج باغات و زمین های زراعی روستا علی الخصوص در ایجاد قنوات و چشمه ها ید طولایی داشته و در مساجد و تکایا همواره پیشرو بوده.۷-حاجی داداش حسینعلی زاده ابوی محترم حاج کریم و موسی الرضا که اولین مداح بومی روستای ارجق بشمار میرود. واز شیفتگان اهل بیت علیهم السلام که از نیک مردان دوره خود بشمار میرود.۸-حاج میرزا علی مظلومی ادیب و خطیب سخن سنج شاعر و نویسنده و در علوم شرعیه از شاگردان برجسته مرحوم آیت الله خویی در نجف اشرف صاحب تالیفات متعدد از جمله کتاب خواسته های بشر و ستاره های دانش. ابوی محترم سرکارخانم دکتر مریم مظلومی متخصص زنان و زایمان.

۹-مرحومین ملاحسین ملکی واعظ قابل احترام روستا پدر بزرگ اقاراهب وملاحسن فاضل دیگر روحانی مشهور روستای ارجق.پدر اقای غازیانی

۱۰-حاج ایولله نجفی که مردی متدین با باورهای عمیق مذهبی پدر مرحوم شکرالله نجفی که همانند پدر محترمشان همواره از پویندگان راه حق و حقیقت بود.

 دامنه مردان نیک ومتدین و کاردان در روستای ارجق بقدری گسترده است که اگر از همه یاد شود سخن به درازا خواهد کشید.
لذا در پایان فقط بذکر اسامی این بزرگواران جهت آشنایی نسل جدید که هر کدام به نوبه خود در پرونده قطور تاریخ معاصر روستای ارجق سهمی دارند بسنده میکنم کربلایی سیف اله ازمردان نیک زمان خودوچهره شاخص طایفه اسی لی,حسن کاظمی ابوی گرامی اقایان محمد حسن ونوری کاظمی ,مشدعلی قربانی ابوی محترم  حاج اسرافیل,حاج محمد قربانی پدربزرگوار شهید ناصر قربانی, شادروانان علی ومحمدروشنی,حاج حسن اقاصادق نژاد پدرارجمند اکبراقا,مرحوم التفات خوش صحبت که این چندنفر..

درتاسیس مسجد چهارده معصوم تهران  نقش فعالی داشتند,مرحوم حاج ممی احمدی,ملاعزت پدر مرحوم غلام حسین, مشد زینی پدر محترم اقای علی اکبر عبدی  مرحوم فخرالدین چهر پرداز, کربلایی یحیی کرمی پدرمحترم اقای عزیز کرمی,کربلای عیسی خان, پدراقای سواد شهبازی   مرحوم محمد اقا جعفری پدراقای هاتف جعفری که خوددرتجدیدبنا و بازسازی مسجدجامع ارجق باتفاق مرحوم حاج مهدی اخوندزاده سعی بلیغ بخرج دادند,,روانشاد صمد جدید  مرد روشن ضمیر روستای ارجق,مرحوم منصور خلیل پور,حاج التفات اسکندری,ابوی محترم اقا غفور حاج سلمان ومشد عین اله باقرنژاد, مرحوم شیخ  ایوالله رؤفی  ,روانشاد حاج عزت نصیرزاده ابوی گرامی مرتضی نصیرزاده مردی باریک بین ونکته سنج وحاضرجواب,مرحوم استا مطب وکیلی,جاج اکبر نصیرزاده پدرگرامی علی اقا,حاج حمیدحسنپور,حاج محمودعظمی,روانشاد محمد باقر خلیفه مردپولادین روستا پدر روانشادان ایت وعلی که هرسه ازانسان شریف روزگاربودند,,مرحوم کربلایی عین اله  پدر اقابابا نجفی مردی متدین وپاک سرشت,مشهد قدرت غیبی

پدرارجمند اقای حسن غیبی،وبسیاری از مردان نیک طایفه های طایرلی وندیرمحمدلی,ویاقهارلی ومحمودلی ومیزاجوادلی,ودیگر طوایف که درفصلهای آتی ازان خصوصیات انها سخن بمیان خواهد امد,درپایان دریغم می اید یادی از مرحوم تیمور گوزلی نکنم کسی که بعد از پیروزی انقلاب جزو معدود کاسبانی بود که علی رغم افزایش نجومی قیمت اجناس با اندک سودی کالاهای موجود در مغازه خود را به قیمت اولی خرید به فروش رساند.روح جملگی شاد ویادشان  گرامی باد,/ به پایان امد این دفتر حکایت همچنان باقی,/بصد دفتر نشاید گفت حسب الحال مشتاقی,..

نویسنده:داریوش خلیلی

نشر :در سایت دنیای خوب زندگی

 جناب آقای داریوش خلیلی ,  نویسنده محترم این وقایع تاریخی از اینکه این مطالب را در اختیار عموم گذاشته اید تقدیر و تشکر را دارم..

مدیر سایت: دنیای خوب زندگی(ارسطو خلیفه)